Baeza

Algemeen

Baeza is een kleine stad met ongeveer 16.000 inwoners in de provincie Jaén in Andalusië, volledig omgeven door uitgestrekte olijfboomgaarden. De stad staat bekend om haar goed bewaarde renaissancistische stadscentrum, de kathedraal van San Isidoro en de historische universiteit gesticht in de zestiende eeuw. Samen met het nabijgelegen Úbeda kreeg Baeza in 2003 UNESCO-werelderfgoedstatus vanwege haar uitzonderlijke renaissance-architectuur die als vroeg voorbeeld van Italiaanse renaissanceprincipes in Spanje een grote invloed had op de architectuur in Latijns-Amerika.

Geschiedenis

Baeza werd een Romeinse municipium in de 1e eeuw n.Chr. Tijdens de Visigotische periode (6e–8e eeuw) was het een bisschopszetel. Na de islamitische verovering (711) groeide het uit tot de medina Bayyasa. Ferdinand III van Castilië veroverde de stad tijdens de Reconquista in 1227. In de 16e eeuw beleefde Baeza haar gouden tijd als cultureel en academisch centrum, mede dankzij de oprichting van de universiteit (1538). 

Foto's

Bekijk hieronder de foto's.

Weetjes

1. In 1037 werd Baeza kortstondig hoofdstad van het Taifa-koninkrijk na het uiteenvallen van het kalifaat Córdoba.

2. Alfonso VII van León veroverde de stad voor het eerst in 1147, maar verloor haar spoedig weer aan de Moren.

3. Tijdens de pestepidemieën van de 14e eeuw was Baeza tijdelijk grotendeels verlaten.

4. In 1526 hield keizer Karel V in Baeza een hofvergadering tijdens zijn reis naar Sevilla.

5. In 1833 verloor Baeza haar bestuurlijke status toen de provincie Jaén officieel werd gevormd.

6. Het Teatro Montemar, een neoklassiek theatergebouw, werd al in 1902 geopend.

7. De universiteit van Baeza werd in 1824 gesloten, maar het gebouw doet nog dienst als instituut voor kunsteducatie.

8. Het Plaza de los Leones wordt geflankeerd door middeleeuwse gebouwen waarin nu rechtbanken zijn gevestigd.

9. De lokale variant van het volksdansfestival “Cruces de Mayo” onderscheidt zich door religieuze optochten met olijftakken.

10. Baeza is de thuisbasis van een jaarlijkse prijs voor poëzie, opgedragen aan Antonio Machado.

Veiligheid

Baeza is de afgelopen decennia relatief veilig gebleven, met lage criminaliteitscijfers ten opzichte van vergelijkbare Andalusische steden. In het historische centrum en de wijk San Pablo wordt actief cameratoezicht toegepast en patrouilleren buurtpreventieteams. In de wijk La Yedra, ooit kwetsbaar voor inbraken, is het aantal incidenten met ruim 40% gedaald sinds de jaren 2000. Openbare ruimten zijn goed verlicht en verkeerszones zijn kindveilig ingericht. Er zijn weinig meldingen van geweldsincidenten of georganiseerde criminaliteit. Buiten de oude stad wordt toeristen aangeraden alert te zijn in de buitenwijken rondom de Avenida Puche Pardo, waar zakkenrollerij voorkomt, vooral tijdens evenementen.

Architectuur 

De renaissance-architectuur van Baeza en Úbeda had een grote invloed op de ontwikkeling van steden en gebouwen in Latijns-Amerika tijdens de Spaanse kolonisatie. In de 16e eeuw werden in deze Andalusische steden nieuwe stedelijke en architectonische principes toegepast, zoals het gebruik van symmetrische plattegronden, monumentale gevels en klassieke ornamenten, geïnspireerd door de Italiaanse renaissance. Spaanse architecten en bouwmeesters namen deze ideeën en technieken mee naar de Nieuwe Wereld, waar zij betrokken waren bij de aanleg van nieuwe koloniale steden en het ontwerp van belangrijke gebouwen.

De invloed van deze Spaanse renaissance is vooral zichtbaar in het stratenplan van Latijns-Amerikaanse steden: een centraal plein (plaza mayor) met daar omheen de belangrijkste religieuze en bestuurlijke gebouwen, net als in Baeza en Úbeda. Daarnaast zijn er tal van kerken en kathedralen gebouwd in een stijl die direct terug te voeren is op de renaissance-architectuur uit Andalusië.

Concreet zie je deze invloed bijvoorbeeld terug in:

  • Mexico-Stad: De Kathedraal van Mexico, ontworpen door Spaanse bouwmeesters, toont duidelijke renaissance-elementen in haar gevels en plattegrond.

  • Puebla (Mexico): De Kathedraal van Puebla, met haar monumentale façade en klassieke ordening, is een ander voorbeeld van deze stijl.

  • Cuzco (Peru): De Kathedraal van Cuzco heeft een renaissance-portaal en classicistische vormen die aan Spaanse voorbeelden doen denken.

  • Lima (Peru): De Kathedraal van Lima volgt het Spaanse model van stadsplanning en renaissance-architectuur.

  • Quito (Ecuador) en Sucre (Bolivia): De kathedralen in deze steden combineren renaissance en barok, maar vertonen duidelijk de invloed van Spaanse bouwtradities.

Deze overdracht van stijl en stedenbouwkundige visie werd mogelijk gemaakt door de aanwezigheid van Spaanse architecten in de koloniën, zoals Juan Gómez de Trasmonte, die in de 17e eeuw bouwmeester werd van de kathedraal van Mexico-Stad. Zo werd de renaissance-architectuur uit Baeza en Úbeda een blauwdruk voor de ontwikkeling van tal van Latijns-Amerikaanse steden en monumenten.

Bronnen

  • Andaluciamia. (2025). What to see in Baeza? – The 10 places to visit. Geraadpleegd in 2024.
  • Andalusí. (z.d.). Baeza, oblivion and presence. Geraadpleegd in 2024.
  • Anderson, C. (2013). Renaissance architecture. Oxford University Press.
  • Avex Travel. (z.d.). UNESCO's Spanish Renaissance Cities – Úbeda and Baeza. Geraadpleegd in 2024.
  • Barrios Rozúa, J. M. (2001). La arquitectura del Renacimiento en Andalucía. Universidad de Granada.
  • Britannica. (1998, 20 juli). Plateresque | Spanish Renaissance Style. In Encyclopaedia Britannica. Geraadpleegd in 2024.
  • Britannica. (2000, 12 januari). Western architecture – Plateresque, Renaissance, Baroque. In Encyclopaedia Britannica. Geraadpleegd in 2024.
  • Cabrera Muñoz, E. (2005). Historia del arte andaluz: Renacimiento y Barroco. Alianza Editorial.
  • Domínguez Ortiz, A. (2004). España en el siglo XVII. Marcial Pons.
  • Fernández, J. A. (2019). Geografía urbana de Baeza: Transformaciones territoriales. Instituto de Estudios Giennenses.
  • González, J. L. (2017). Criminalidad en Andalucía: Evolución y factores socioeconómicos. Revista Española de Seguridad.
  • Instituto Nacional de Estadística. (2024). Baeza (Jaén, Andalucía, Spain) – Population Statistics. Geraadpleegd in 2024.
  • Jiménez, M. (2020). Política y sociedad en la Baeza del siglo XIX. Universidad de Jaén.
  • Kallendorf, H. (2019). A companion to the Spanish Renaissance. Brill.
  • López Guzmán, R. (2002). Arquitectura renacentista en Baeza. Universidad de Granada.
  • Madain Project. (2024, 9 december). Palace of Charles V in Alhambra. Geraadpleegd in 2024.
  • Martínez López, J. A. (2018). Historia de Baeza: De la antigüedad al siglo XXI. Editorial Don Folio.
  • Muñoz Molina, A. (2011). Todo lo que era sólido. Seix Barral.
  • Observatorio de la Criminalidad. (2023). Datos de criminalidad por municipios andaluces. Ministerio del Interior.
  • Oxford Bibliographies. (z.d.). Renaissance Art and Architecture in Spain. Geraadpleegd in 2024.
  • Pavón Maldonado, B. (1990). La ciudad islámica en la península ibérica. Ediciones Istmo.
  • Red de Juderías de España. (z.d.). La herencia sefardí de Baeza. Geraadpleegd in 2024.
  • Rodríguez, C. (2016). Universidades históricas de España. CSIC.
  • Sánchez, J. (2021). Rutas del Renacimiento andaluz. Editorial Almuzara.
  • Turismo Baeza. (z.d.). Museums. Geraadpleegd in 2024.
  • UNESCO. (2003). Renaissance Monumental Ensembles of Úbeda and Baeza. Geraadpleegd in 2024.
  • Wanderwings. (z.d.). Baeza (Spain), A Historic Jewel By The Guadalquivir. Geraadpleegd in 2024.
  • World History Encyclopedia. (z.d.). Renaissance Architecture. Geraadpleegd in 2024.

 

Deze tekst is deels gegenereerd met behulp van Chat GPT, Claude, Deepseek en Perplexity.

Bekijk ook Córdoba, Granada en Úbeda.